تجاري سازي تحقيق ، چالشها و راهكارها
تجاري سازي تحقيق ، چالشها و راهكارها
امروزه مقوله ” تجاري سازي نتايج تحقيق ” با توجه به كمبود منابع و افزايش رقابت در بازار ، مورد توجه زيادي قرار گرفته است و دانشگاه ها ، از طريق تحقيقات كاربردي و بنيادي ، مرزهاي دانش را در تمام زمينه ها توسعه داده و راه حل هاي منسجمي براي چالش هايي كه بصورت مالي دامنگير بشر است ، ارائه مي نمايند . بط.ر قطع انجام نوآوري هاي فردا فقط در سايه نظم بخشيدن و ايجاد ساختار براي تحقيقات در دانشگاه و ديگر سازمان هاي تحقيقاتي و تعهد نسبت به اين امر ، ميسر است.
در سالهاي اخير ، از ديدگاه اقتصادي دانش در بعد جهاني ، نقش سنتي دانشگاه به عنوان توليد كننده و اشاعه دهنده دانش ، مورد تجديد نظر قرار گرفته است و اين ديدگاه تقويت شده كه دانشگاه ها براي تبديل دانش خودبه عوامل ارتقا دهنده رشد اقتصادي ، توان و مسئوليت بيشتري دارند. از طرف ديگر با كاهش حمايت مالي دولت ها از تحقيق ، به تدريج محققان به سمت پشتيباني بخش صنعت و تجاري سازي ايده هايشان گرايش پيدا كرده اند. اين كار به شيوه هاي گوناگوني نظير : تحقيق قراردادي ، فروش مالكيت هاي فكري و ايجاد سازمان هاي زايشي انجام مي گيرد .
عدم حمايت كافي دولت ، تدريجاً ماهيت تحقيق دانشگاهي را از حالت مستقل و ومبتني بر مفاهيم تئوريك ، به سمت تلاشهاي هم سو با تجاري سازي ، سوق داده است. رشد سريع اقتصاد مبتني بر دانش ، بر اهميت ارتقاي تحقيقات دانشگاهي و اطمينان از انتقال دانش از دانشگاه ها به جامعه و بخش تجارت ، تاكيد زيادي دارد. اين تاكيد از راههاي زيادي صورت مي گيرد نظير :
جايگزيني نيروي كار سنتي با نيروي كار تحصيل كرده ، كمك به نشر آثار علمي ، انجام تحقيقات مشترك با بخش صنعت ، برگزاري همايشهاي علمي – تحقيقاتي ، ارائه خدمات مشاوره اي به بخش خصوصي و تجاري سازي تحقيق دانشگاهي. با توجه به اهميت روز افزون عامل آخر يعني تجاري سازي تحقيق ، به بررسي بيشتر آن مي پردازيم.
تجاري سازي تحقيق و اهميت آن
تجاري سازي تحقيق فآيندي است كه از تمام پتانسل هاي ممكن استفاده مي كند تا كساني
كه در نوآوري تكنولوژيكي سرمايه گذاري مي كنند ، بتوانند فوايد ايجاد شده توسط
نوآوري شان را كسب كنند. اين شيوه پرداخت هاي مصرف كنندگان – بخش صنعت –
مي تواند منابع مالي را براي انجام تحقيقات پايدار ، توسعه و انتقال تكنولوژي فراهم آورد.
به اين دليل تجاري‌سازي تحقيق ، قسمتي‌از نوآوري مبتني‌بر منابع مالي پايدار (SFI ) است.
انگيزه محققان از تجاري سازي تحقيق ، كسب پول ، شهرت و نيز جذابيت آن است.
امروزه در مورد اينكه ، تجاري سازي ايده ها و درگير كردن محققان در ايجاد و توسعه محصولات مفيد فوايد بسياري در بر دارد ، شكي باقي نمانده است . به عنوان مثال مي توان تصور كرد كه در غياب فعاليتهاي تجاري سازي داروهاي مهم ، چه تأثيري بر زندگي انسان گذاسته مي شود.
در حال حاضر بسياري از موسسات تحقيق و توسعه ، از طريق خدمات مشاوره اي و انجام پروژه هاي تحقيقاتي بصورت همكاري ، به تجاري سازي تكنولوژي شان حالت رسمي داده اند. به چند علت تجاري سازي تكنولوژي ، ايده مفيدي است كه به رفاه عمومي كمك مي كند:
- نياز به بازگشت مقداري از پولي كه صرف انجام تحقيق در بخش عمومي مي شود.
- رقابت روز افزون در بازار جهاني ؛ چند عامل در اين زمينه تاثير گذار هستند كه از جمله ، مي توان به موارد زير اشاره كرد:
كوتاه ترشدن سيكل زندگي توليدات و فرآيندها كه به تبع آن نياز به طراحي سريع محصولات شديداً احساس مي شود .
ارتباطات قدرتمند جهاني كه موجب انتقال سريع تر اطلاعات از توليد كننده به مصرف كننده مي شود
معطوف شدن نگاه ها به سمت كيفيت
اطلاعات بيشتر مشتريان نسبت به گذشته
- استفاده دوگانه از تكنولوژي
سابقاً دليل اصلي صرف هزينه در زمينه تكنولوژي ، موضوعات مرتبط با امنيت ملي بود . جنگ سرد طبيعت امنيت ملي را از موضوعات صرفاً نظامي به سمت تركيبي از موضوعات نظامي و اقتصادي سوق داد و در نتيجه از آن زمان به بعد اقتصادي نيز توجه شد.
- كارآفريني
شركت هايي كه بر پايه تكنولوژي هاي جديد ايجاد مي شوند ، به خلق مشاغل كمك بسيارزيادي مي كنند.
جايگاه تجاري سازي در فرآيند نوآوري
تكنولوژي و تجاري سازي قسمت هاي مهم فرآيند نوآوري هستند كه باعث مي شوند اختراعات ، به توليدات داراي بازار تبديل شود. اي فرآيند بسيار پيچيده بوده و به تخصصها و دانش فني زيادي نياز دارد. بازاريابي و فرآيند تجاري سازي ، مرحله نهايي فرآيند نوآوري هستند. اين دو جزءء براي دستيابي به موفقيت هر اختراعي ، لازم و ضروري هستند.
اگر با دقت بيشتري به فرآيند نوآوري توجه كنيم ، متوجه خواهيم شد كه اساساً اين فرآيند از 4 مرحله اصلي
تشكيل شده كه با هم رابطه متقابل و همپوشاني دارند. اين 4 مرحله عبارتند از :
– مرحله ايجاد ايده ها
– مرحله توسعه و طراحي
– مرحله الگوي نخستين و پيش از توليد
– مرحله توليد ، بازاريابي و تجاري سازي
روشها
از جمله روشهاي تجاري سازي مي توان به موارد زير اشاره كرد :
– فروش آشكار تكنولوژي
– مجوزهاي تكنولوژي
– كار مشترك
– كارهاي راه اندازي
راه جديد تر و مؤثر تجاري سازي ، انتقال تكنولوژي ، كارهاي مشترك و خلق زمينه هاي تجاري جديد است. استراتژي هاي بازاريابي و تجاري سازي به ميزان زيادي به نوع اختراع و زمينه تكنولوژيكي بستگي دارند. اين استراتژيها مي توانند براي توليد انبوه و يا اختراع در يك زمينه خاص ، متفاوت باشند. محيط بازار ، آداب و رسوم ، ظرفيت و توان خريد مردم ، به ميزان زيادي روشها و شيوه هاي بازاريابي و تجاري سازي را تحت تأثير قرار مي دهند.براي افزايش امكان موفقيت تجاري سازي و بازاريابي اختراعات در يك بازار رقابتي ، به روشهاي تخصصي و متخصصان حرفه اي نياز است ؛ از اينرو به نوآوران توصيه ميشود هنگام درگير شدن در اين فرآيند تا مي توانند بدنبال افراد متخصص و حرفه اي بگردند.
در زمينه اينكه چطور توليدات را تجاري كرده و بفروشيم ، نوشته هاي زيادي وجود دارد كه استراتژي ها و تكنيك هايي را آموزش مي دهند. اما آنچه مسلم است اينكه ، هيچ قانون ثابتي در اين زمينه وجود ندارد. داستان زير نمونه اي است از آنچه كه در عمل اتفاق مي افتد:
يك شركت اروپايي براي بررسي بازار كفش ، تعدادي كارشناس را به قسمتي از افريقا فرستاد . اولين نفر از اين گروه اينطور گزارش داد كه : كفش ها مي توانند بازار خيلي خوبي در آن ناحيه داشته باشند ، چون هيچ كس در آن منطقه كفش نمي پوشد . فرد دوم اينطور گزارش داد : كفش ها در آن منشقه قابل فروش نيستند ، چون هيچ كس اصلاً كفش نمي پوشد . اين مثال نشان ميدهد كه تا چه اندازه نتيجه گيري از يك وضعيت مي تواند متفاوت باشد.
بازاريابي موفق اختراعات و تكنولوژي ، برقراري پيوند مشترك بين اختراع جديد و نياز واقعي است. اين كار به همكاري و مساعدت بين 3 گروه ذيل نياز دارد :
- افرادي كه ايجاد كننده اختراع و تكنولوژي هستند.
- آنهايي كه بازار را خلق مي كنند.
- آنهايي كه از اختراع و تكنولوژي استفاده مي كنند.
از ديد مخترع يا صاحب اختراع ، راههايي كه براي تجاري سازي اختراع وجود دارد عبارتند از :
- فرد مخترع ، نسبت به ساخت و بازاريابي محصول اقدام كند.
- مجوز حقوق مربوط به اختراع را واگذار نمايد.
- حقوق پتنت را بفروشد .
- تركيبي از موارد بالا.
تصميم گيري در مورد اينكه كدام راه انتخاب شود به عوامل زيادي بستگي دارد كه در اين بين تحليل هزينه – فايده ، نقش تعيين كننده اي دارد.درآمدي كه يك اختراع فراهم مي آورد ، مستقيم تحت تأثير مستقيم ميزان سرمايه گذاري در زمينه توسعه و بازاريابي آن قرار دارد و زماني كه خود فرد ، نسبت به ساخت اختراعش اقدام مي كند ، سرمايه گذاري بيشتري نياز است ، در عوض فايده زيادي نيز عايد او خواهد شد.
همچنين زماني كه فرد در مراحل اوليه توسعه اختراعش ، نسبت به واگذاري و يا فروش حقوق پتنت تصميم مي گيرد ، فوايد اختراع بسيار كمتر ميشود . در مجموع راههاي زيادي براي تجاري سازي تكنولوژي وجود دارد. اخيراً كشورهايي كه داراي تكنولوژي بالا هستند ، تجاري سازي تحقيق را به شكل انتقال مستقيم تكنولوژي مورد توجه قرار داده اند . همچنين راه جديدتر و مؤثرتر تجاري سازي تكنولوژي ، سرمايه گذاري مشترك و خلق زمينه هاي تجاري جديد است.
روش هاي ديگر تجاري سازي تحقيق عبارتند از :
- فروش كامل تكنولوژي
- اعطاي پروانه و جواز تكنولوژي
- همكاري مشترك
- همكاري از زمان راه اندازي
نوع مكانيزمي كه جهت تجاري سازي تحقيق مورد استفاده قرار مي گيرد ، به عوامل مختلفي بستگي دارد. فروش كامل و واگذاري جواز تكنولوژي ( دو مورد اول ) ، زماني عملي هستند كه بتوان شركت ها را جهت سرمايه گذاري جلب نمود .
امروزه تجاري سازي تحقيق از طريق همكاري بصورت سرمايه‌گذاري مشترك(مورد سوم )، بيشتر معمول شده است. هرچند انجام اين روش تجاري سازي براي دانشگاههاي محلي و مؤسسات تحقيقاتي ، نسبت به همكاري مشترك از زمان راه اندازي ( مورد چهارم ) مشكل تر است ، اما اين عمل فوايد زيادي براي آنها بدنبال دارد. از جمله اين فوايد مي توان به موارد زير اشاره كرد :
- محققان محلي آشنا به نيازهاي صنعتي را ، در دسترس قرار مي دهد.
- تكنولوژي پيشرفته صنعتي را ايجاد مي كند.
- دانشگاه يا مؤسسه تحقيقاتي را قادر مي سازد تا در صورتي كه پروژه موفق بود سهمي از بازار داشته باشد.
- محققان ، كنترل بيشتري بر فرآيند تجاري سازي دارند.
مراحل تجاري سازي تحقيق
در اينجا نمونه اي از مراحلي كه در فرآيند تجاري سازي بايد طي شود را ذكر مي كنيم .در دانشگاه آلبرتا ، مراحلي كه در فرآيند تجاري سازي طي ميشود به شرح زير است :
- محقق گزارش ابداعش را به گروه انتقال تكنولوژي تقديم ميكند.
- محقق ، مشخص ميكند كه :
- مالكيت تكنولوژي را به دانشگاه واگذار كند.
- تكنولوژي را مستقل از دانشگاه توسعه دهد.
- اگر مالكيت تكنولوژي به دانشگاه واگذار شود ، گروه انتقال تكنولوژي به همراه محقق اين مراحل را دنبال مي كند :
- مالكيت ناشي از سعي و تلاش
- ارزيابي تكنولوژي و توصيه ها
- حفاظت از سرمايه فكري
- بازاريابي تكنولوژي
- مذاكره و توافق
- تكنولوژي شراكتي از طريق :
الف- دادن مجوز تكنولوژي به شركت ديگر
ب – شكل گيري سازمان هاي رويشي بر پايه تكنولوژي
روش ديگر تقسيم بندي مراحل فرآيند تجاري سازي شامل اين موارد است :
- كشف علمي
- ارزيابي نيازهاي مصرف كنندگان بالقوه
- توافق بين منبع و گيرنده ( دريافت كننده )
- بالغ شدن ( رسيدن ) تكنولوژي بوسيله طرح اوليه و آزمايش
- مراحل قانوني انتقال
- انتقال فيزيكي تكنولوژي بصورت قطعي
- همكاري تكنيكي مداوم بين منبع و گيرنده ( دريافت كننده ) .
تجاري سازي و انتخاب دقيق پروژه
شواهد بسياري از سراسر دنيا نشان مي دهد كه هر چند تعداد زيادي از اختراعات و تحقيقات از نظر تكنيكي موفق بوده اند، اما تنها درصد اندكي از آنها در زمينه تجاري ساززي به موفقيت دست يافته اند. در صورتي كه پروژه ها به روش ارزيابي دارايي ها و فوايد ايجاد شده توسط پروژه و يا بازگشت سرمايه گذاري اندازه گيري شوند ، تقريباً يك درصد آنها جزء گروه موفق به حساب خواهد آمد. بنابراين به منظور جلوگيري از شكست پروژه در مرحله تجاري سازي ، انتخاب دقيق آن بسيار مهم است . با توجه به اهميت اين موضوع در اينجا به بررسي بيشتر آن مي پردازيم.
تحقيق ، معمولاً در نتيجه كنجكاوي نسبت به يك پديده انجام مي شود تا اينكه انگيزه بازاري در ميان باشد. اين مسئله مخصوصاً در مورد تحقيق دانشگاهي صادق است . به عبارت ديگر اين مسئله را مي توان در قالب جمله زير بيان نمود:
” پروژه ها بر پايه فشار تكنولوژي انجام مي شوند نا جاذبه بازار “
براي دستيابي به موفقيت در تجاري سازي تحقيق ، اين مسئله مهم است كه از ابتدا پروژه هايي را انتخاب كنيم كه نه تنها از لحاظ فني بلكه از نقطه نظر تجاري نيز بيشترين پتانسيل را داشته باشند.
تجارت عمومي نشان مي دهد كه از بين هر 10 پروژه تنها يكي داراي سودمندي است و از بين هر 100 پروژه هم فقط يكي موفقيت مهمي تلقي مي شود. مدت زمان لازم براي رسيدن يك اختراع جديد به بازار ، مي تواند چندين سال به طول انجامد ( مخصوصاً پروژه هاي بيوتكنولوژي – در مورد پروژه هاي مالكيت فكري ، زمان معمولاً كوتاهتر است ). با توجه به هزينه ها و زمان مورد نياز براي تجاري سازي ، ارزيابي دقيق پتانسيل تجاري يك پروژه قبل از اختصاص دادن وقت و منابع به آن، امري ضروري به نظر مي رسد. در اين رابطه نقطه شروع كار ما ، چك ليست ارزيابي تجاري سازي تحقيق است كه به ما كمك مي كند تا به موضوعات كليدي( نظير مالكيت ، وضعيت مالكيت فكري ، پتانسيل بازار ) توجه كرده و ضعف هاي بالقوه و عيب هاي اساسي كه پروژه را از ارزيابي بيشتر محروم مي كند ، شناسايي كنيم.
اين چك ليست بوسيله پايه گذار پروژه تكميل مي گردد. اگر نتايج اميد بخش باشد ، ما موفق به انجام يك ارزيابي مفصل از پتانسيل تجاري سازي شده ايم.
ارزیابی پتانسیل تجاری- چك ليست امتياز بندي پروژه
ما با دادن امتياز به اجزاي خاصي كه به موفقيت يا شكست طرح منجر مي شود ، پتانسل هر طرحي را ارزيابي مي كنيم .امتياز كل هر پروژه ، امكان دسته بندي پروژه ها را فراهم مي اورد.
چك ليست امتياز بندي پروژه حاوي 3 مقوله اصلي است :
- پتانسيل در آمدي
- احتمال موفقيت ها
- هزينه پروژه
در زير ، براي هر كدام 3 مثال ارائه گرديده است :
هزينه پروژه احتمال موفقيت پتانسيل درآمدي
هزينه هاي مالكيت فكري سمت و سوي بازار ويژگيهاي بازار
سرمايه گذاري تحقيق و توسعه مرحله توسعه حق انحصاري مالكيت فكري
مديريت پروژه سوابق قبلي تيم تحقيق و توسعه رقابت
به منظور پاسخگويي به سؤالات اين چك ليست ، به بررسي چند موضوع اساسي مي پردازيم :
- بررسي تكنيكي
بررسي تكنيكي ، كشف و توليد جديد را با توليدات يا فرآيندهاي موجود مقايسه كرده و به بررسي تمام نقاط قوت و ضعف و نيز ثبت ارزش تجاري آنها ، مي پردازد. تكنولوژي جديدي كه در پاسخ به نياز بازار بوجود آمده نسبت به گونه اي از تكنولوژي كه با محدوديت كاربري مواجه است ، بيشتر قابليت تجاري شدن را دارد.
- ارزيابي بازار
اين مقوله ، پتانسيل بازار ( موقعيت ريال حجم ، ارزش بازار ، رقيبان و شركاي احتمالي ) و نيز آهنگ رشد بازار را توجه به عامل زمان ، مورد سنجش قرار مي دهد . حالت ايده آل اين است كه يك 1روژه از نقطه نظر مالي داراي بازاري باشد كه ميزان زيادي وجه نقد را عايد مجريان پروژه نمايد. اين امر براي جبران هزينه ها ، مربوط به ايجاد و توسعه يك پروژه ضروري است. در مقوله ارزيابي بازار ، ما بدنبال اطلاعات زير هستيم :
تفاوت هاي توليدات يا فرآيندهاي جديد با آنچه فعلاً موجود است.
موقعيت بازارها
ارزش دلاري بازارهاي اختصاصي
حجم بازار جهت فروش جهاني ( حجم فروش و رشد سالانه )
محصولات رقيب ( در صورت وجود اين محصولات قيمت هر واحد و فروش سالانه آن )
مؤسسات و محققان رقيب
شركاي بالقوه
- بررسي مالكيت فكري
مالكيت فكري (IP) مفهومي اساسي در تجارت است . بطور كلي مالكيت فكري با يك ايده يا كشف – كه اطلاعات محرمانه تلقي مي گردد ، آغاز ميشود. سپس اطلاعات محرمانه مكتوب شده و حق انحصاري را بوجود مي آورد . پس از انجام آزمايش ، اختراع داراي پتنت ، شكل مي گيرد.اجزاي مالكيت فكري هر كدام به تنهايي و يا دسته جمعي مي توانند منجر به ايجاد IP با كارآمدي بيشتر به صورت ماركهاي تجاري ، نامها و اعتبار تجاري شوند.
از طريق اين عمليات ، اطلاعات محرمانه بيشتري توليد شده و چرخه نوآوري ادامه پيدا مي كند. در اين رابطه ارزيابي موارد زير مهم است :
عناصر دارايي فكري در پروژه
اشخاصي كه صاحب حقوق اختصاصي در پروژه هستند.
امكان انتقال حق و حقوق به شركتي كه در حال تجاري سازي تكنولوژي است.
حق و حقوق چگونه مي تواند محافظت شود؟
آيا مي توان دارايي فكري بيشتري ايجاد كرد؟
هزينه بالقوه حفاظت از مالكيت فكري و مديريت آن
- نياز به توسعه بيشتر
اختراعات و پروژه ها بدون سرمايه گذاري و توسعه بيشتر ، بندرت مي توانند تجاري شوند. بدين منظور نيازهاي نظير : وقت ، منابع مورد نياز و ساير هزينه ها بايد تأمين شوند. هزينه واحد ، هزينه توليد نهايي يا هزينه ايجاد يك فرآيند جديد ، براي محاسبه فوايد اقتصادي تجاري سازي بايد محاسبه گردد.
- موضوعات نظارت كننده
اغلب كشورها در بخش تجارت ، داراي آيين نامه ها و قوانين حكومتي مي باشند ، كه بر ايجاد و به جريان انداختن فرآيندها و يا توليدات جديد اثر مي گذارند. به عنوان مثال قبل از توليد يك داروي جديد ، كارايي و ايمني آن بايد توسط وزارت بهداشت تاييد شوددر اين رابطه نكته مهم اين است كه بايد ديد كدام آيين نامه هاي دولتي با پروژه ها مرتبط مي باشند.كاركردن تحت چنين قوانيني ، مستلزم صرف وقت و هزينه بيشتر بوده و بايد در تدوين استراتژي هاي تجاري سازي لحاظ شود.
- الزامات مالي
تجاري سازي تحقيق تنها از طريق سرمايه گذاري هاي بعدي ، امكان پذير است. اين كار مي تواند بوسيله
بوسيله شركتها ، سرمايه گذاران خارجي ، كارخانه داران و … انجام شود. به هنگام ايجاد استراتژي هاي تجاري ، استقرار و توجه به الزامات و نيازهاي مالي در مقوله هاي ارزش دلاري ، نوع سرمايه گذاريي كه براي پيشبرد پروژه مورد نيازند و نيز استراتژيهاي خروجي براي سرمايه گذاران ، اهميت دارد. خص.صيات سرمايه گذاران بالقوه ، بر حسب قابليتها ، توانايي مالي و تعهد آنها نسبت به پروژه تعريف ميشود
- تيم R&D ( تحقيق و توسعه )
پتانسيل محققان به منظور همكاري با يكديگردر راستاي دستيابي به اهداف ، در زمان تعيين شده ، بايد مورد ارزيابي قرار گيرد.
معمولاً محققان در مقوله هاي نظير : مديريت دارايي فكري ، قوانين تجاري و مالي ، توسعه يك محصول تجاري شده ، ساخت و بازاريابي ، فاقد تجربه لازم هستند ( در صورتي كه اين فعاليت ها جهت افزودن بر ارزش تكنولوژي و موفقيت آن در تجاري شدن نقش مهمي ايفا مي كنند).
بايد هميشه به اين قانون طلايي توجه كنيد كه: اگر شما مجبوريد كه از بين دو گزينه – يك پروژه بزرگ با تيم تحقيق و توسعه متوسط يا يك پروژه متوسط با تيم تحقيق و توسعه بزرگ – يكي را انتخاب كنيد ، بهترين انتخاب پروژه متوسط با تيم R&D بزرگ است.
چالش ها و مشكلات
فرض اساسي در جواب به اين سؤال كه چرا امكان ناكامي در تجاري سازي وجود دارد يا اينكه چرا فرآيند تجاري سازي فاقد كارايي لازم مي باشد ، اين است كه دانش تكنيكي ، يك كالاي عمومي كلاسيك است. به عبارت ديگر دانش تكنيكي كالايي است كه در مصرف آن رقابتي وجود ندارد( يعني مصرف يكنفر از دانش تكنيكي ، موجود بودن آن را براي استفاده بقيه كاهش نمي دهد) . تحت چنين شراسطي ، معمولاً استفاده كنندگان نسبت به كسب سود كافي از طريق دانش تكنيكي ، خوش بين نبوده و تمايلي به هزينه كردن در اين رابطه ندارند.
بايد به خاطر داشت كه تجاري سازي اختراع ، تفاوت هايي با ديگر كالاها و توليدات دارد. عمده ترين تفاوت اين است كه بر خلاف ديگر كالاها ، اختراع مي تواند همزمان بوسيله چند شخص مورد استفاده قرار گيرد ، از اين رو مي تواند به اشخاص مختلفي فروخته شده يا مجوز آن واگذار شود.
مخترعان و همه آنهايي كه در فرايند بازاريابي اختراعات درگبر هستند ، نبايد فراموش كنند كه تنها درصد اندكي (5-7 درصد ) از همه اختراعاتي كه به آنها پتنت تعلق گرفته ، در فرآيند نوآوري به مرحله تجاري سازي مي رسند. درصد زيادي از اين شكست ها بخاطر كيفيت اختراع نيست بلكه نتيجه تاثير عوامل ديگري ، نظير: در برداشتن هزينه زياد در مقابل فوايد كم آن ، نياز به تحقيق و توسعه بيشتر ، پذيرا نبودن محيط ، پاسخگوي نياز واقعي بازار نبودن و … است.
فرآيند تجاري سازي تحقيق در بسياري از موارد ، به اندازه خود تحقيق به خلاقيت نياز داشته و به همان اندازه پيچيده است.
به طور كلي براي دستيابي به اهداف تجاري سازي تحقيق ، دولت ، بخش خصوصي و دانشگاه ها با 4 چالش اصلي مواجه هستند :
چالش اصلي دولت اين است كه هزينه هاي مستقيم و غير مستقيم تحقيق دانشگاهي را به شكل قاب رقابت تامين كند.
چالش اصلي دانشگاهها ، تقويت خدمات تجاري سازي شان جهت ارائه خدمت به محققاني است كه بدنبال تجاري سازي كارهايشان هستند.
و بالاخره ، هركدام از اين سه بخش بايد مجموعه اطلاعات مشتركشان را افزايش دهند.
بيشتر بحث هايي كه در مورد تجاري سازي تكنولوژي مطرح مي شود حول محور سوالات زير است :
- اندازه گيري موفقيت ها در تجاري سازي تكنولوژي چگونه بايد صورت پذيرد؟
- صاحبان منافع چه كساني هستند ؟
- در اين فرآيند چه كساني تأمين كننده منابع هستند؟
همچنين در اين رابطه ، همده ترين مشكلات اجرايي كه نياز به راه حل دارند ، عبارتند از
- سازمان هاي دولتي در مقايسه با سرمايه گذاري در تكنولوژي ، سرمايه گذاري اندكي درزمينه فعاليت هاي تجاري سازي مي كنند.
- تجاري سازي نوآوري هاي تكنولوژيكي داراي ريسك پاييني مي باشند.
- پيش بيني موفقيت توليدات و نوآوري هاي جديد مسئله مهم ديگري است.
- نسبت به جلب همكاري شركاي مطرح ، كه نقش حياتي در فرآيند تجاري سازي دارند ، توجه كافي نميشود.
نكته اي كه در مورد دانشگاه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه عوامل اداره كننده دانشگاه بايد مورد بازنگري قرار گرفته ، تا از اين مسئله اطمينان حاصل شود كه محيط مناسبي براي تشويق و انجام تجاري سازي تحقيق وجود دارد. به نظرميرسد كه بايد شبكه هاي كاري بين دانشگاه هاي ناحيه اي و دانشگاههاي كوچكتر را به تبادل تجربيات مرتبط با تجاري سازي تحقيق ، تشويق نمود.
نكته نهايي در اين زمينه ، عدم رعايت مراحل لازم جهت تجاري سازي است. بطوريكه بسياري از مخترعان دچار اين اشتباه مي شوند كه بدون طي كردن حداقل مراحل لازم ( نظير كسب حفاظت قانوني ) ، نسبت به فروش اختراع خود اقدام كنند.
توصیه ها:
در اين قسمت با توجه به تجربيات ارزنده كشور كانادا در زمينه تجاري سازي نحقيق ، پيشنهاداتي در مورد تجاري سازي تحقيق مطرح مي شود كه مي تواند به عنوان اصولي راهنما در اين زمينه ، مورد توجه قرار گيرد. دولت كانادا براي كمك به دانشگاهها جهت تجاري سازي تلاشهايشان ، مجموعه اي مشتمل بر چند اصل ايجاد كرده كه راهنماي تجاري سازي نحقيق دانشگاهي در كاناداست. اين اصول ، پيش نيازهاي تجاري سازي تحقيق بوده و فعاليت هاي تجاري سازي دانشگاهها را شفاف مي سازد. رعايت اين اصول بستري مناسب براي مشاركت سه جانبه بخش دولتي ، خصوصي و دانشگاهها فراهم مي آورد.
اصل اول :
براي اينكه تحقيق جهت تجاري سازي مناسب باشد ، دولت بايد محققان صاحب نام و دانشجويان برجسته را جذب نمايد.
تجاري سازي دانشگاهي ، در وحله اول به حضور محققان و دانشجويان برجسته در دانشگاهها بستگي دارد. تنها تحقيقات درجه اولي كه بوسيله تيم هاي ممتاز انجام شده اند ، به كسب فرصت هاي تجاري سازي مناسب منجر مي شوند. بسياري از كشورها به اهميت استراتژي ايجاد محيط مناسب براي جذب نوآوران برجسته دنيا پي برده اند . بنابراين در جهان امروز رقابت بر سر جذب استعدادهاست .
اصل دوم :
دانشگاهاي سالم ، براي ايجاد محيط سالم تحقيقاتي ، نقش حياتي دارند.
براي تجاري سازي تحقيق ، فراهم آوردن محققان برجسته و دانشجويان برتر به تنهايي كافي نيست و بايد دانشگاهها قادر باشند تا محيط تحقيقاتي مناسبي را براي اين نوآوران خلق كنند. يكي از مسائل اساسي در اين زمينه ، سلامت مالي دانشگاهها است كه به سه عامل اساسي زير ، وابسته است :
- تامين مالي عمليات دانشگاه
- تامين مالي هزينه هاي مستقيم تحقيق
- تامين مالي هزينه هاي غير مشتقيم تحقيق
در نبود سياستهاي پايدار منطقه اي و ناحيه اي ، دانشگاهها قادر به پشتيباني از تيم هاي تحقيقاتي و فراهم آوردن تسهيلات لازم نبوده و در نتيجه نوآوري ها نمي توانند تجاري شوند.
اصل سوم :
يكي از پايه هاي اصلي تحقيق دانشگاهي ، آزادي علمي است.
آزادي علمي ( به عنوان يك شاخص فرهنگ دانشگاهي ) پيش نيازي است تا تحقيقات مبتني بر كنجكاوي ، بدون محدوديت دنبال شوند . آزادي در انجام تحقيقات بنيادي مبتني بر كنجكاوي و ترويج نتايج مربوطه ، موجب سرعت بخشيدن به نوآوري و فعاليت هاي تجاري سازي مي شود.
اصل چهارم :
وجود راههاي متفاوت جهت تجاري سازي نوآوري و مالكيت فكري ، نقطه قوتي در اين زمينه محسوب ميشود.
به منظور تجاري سازي فعاليت هاي متفاوت با زمينه هاي تخصصي مختلف ، تنوع روشها اجتناب ناپذير است. به عنوان مثال تجاري سازي نوآوريهايي كه در زمينه فناوري اطلاعات يا نرم افزارهاي رايانه اي انجام مي شود ، احتمالاً جهت تجاري سازي نوآوري هاي هنري نامناسب است. بنابراين برنامه ها و سياستهايي كه در جهت پشتيباني از تجاري سازي نوآوري تدوين مي شود ، بايد داراي انعطاف پذيري كافي بوده تا بتواند منابع مالي و انساني آن را تامين كند.
اصل پنجم :
دانشگاه حق ” رد اوليه ” را دارد.
دانشگاهها حق دارند تحقيقاتي را كه در محدوده آنها انجام مي شود ، جهت تجاري سازي رد كنند.
حق ” رد اوليه ” يك واحد تجاري كننده را قادر مي سازد تا پتانسيل تجاري يك نوآوري را در يك دوره معقول زماني ، ارزيابي نمايد.در صورتي كه جواب اين ارزيابي مثبت باشد ، فوايد ناشي از نوآوري ( نظير سور خالص ) بر طبق قوانين و توافق دسته جمعي توزيع خواهد شد. در صورتي كه جواب ارزيابي منفي باشد ، محقق آزاد است كه بصورت مستقل و يا با همكاري طرف سوم ، دست به تجاري سازي بزند.
اصل ششم :
بمنظور مستند كردن فوايد ناشي از تجاري سازي تحقيق دانشگاهي ، مكانيزم هاي پاسخگويي لازم هستند.
مكانيزم هاي پاسخگويي بايد ارزيابي بهتري از هزينه هاي تجاري سازي ( بر حسب منابع انساني ، مواد و وجوه ) انجام دهند. اين مكانيزم ها موجب فهم بهتر فوايد مستقيم تجاري سازي ( نظير پتنت ها ، حق الامتياز هاي بدست آمده ، مشاغلي كه ايجاد مي شود و … ) و فوايد غير مستقيم آن ( نظير پشتيباني از فعاليتهاي مرتبط با انتقال تكنولوژي ، تعليم و آموزش دانشجويان ، تاثير بر اقتصاد محلي و … ) مي شوند.
معمولاً تجاري سازي بايد در مقياس محلي و كوچك آغاز شود و تنها پس از كسب موفقيت در اين حوزه ، مي توان نسبت به اجراي آن در مقياس بزرگتر اقدام نمود.
امروزه افراد متخصص در زمينه بازار ( كارگزاران ، بازاريابان و بازار سازان ) ، در كنار ايجاد كنندگان تكنولوژي (مخترعان ، مراكز تحقيق و توسعه ، دانشگاهها ) و استفاده كنندگان از تكنولوژي ( صنعت ، جامعه تجاري و مصرف كنندگان ) ، نقش مهمي در فرآيند انتقال و تجاري سازي تكنولوژي ايفا مي كنند.
تجارب نشان ميدهد به منظور بازاريابي و تجاري سازي موفق ابتكارات ، نوآوران بايد به چند و يا همه خدمات زير دسترسي داشته باشند:
ارزيابي تكنيكي و تكنولوژيكي اختراعات و پروژه هاي نوآوري
ارزيابي اقتصادي و مطالعات بازار ( يعني بررسي امكانات )
مشاور و دستيار قانوني
قرارداد با مصرف كنندگان بالقوه
داشتن تجربه در مذاكرات تجاري
قرارداد به منظور انتقال و جذب سرمايه ها و آغاز سرمايه گذاري هاي مخاطره آميز
همكاري در زمينه گردآوري عناوين دارايي هاي صنعتي ، شامل پتنت اختراعات يا مشخصه هاي ثبت شده محصولات
مساعدت در زمينه موضوعات مرتبط با تبليغات و تدرك فعاليتهاي عمومي مربوطه
مشاوره و همكاري در زمينه تهيه طرح اوليه و …
منبع سایت: نظام جامع اطلاع رسانی اشتغال