2- ماده ضد بو و باکتری برای انواع فرش
میکروب‌ها، باکتری‌ها و میکرو ارگانیسم‌ها از دلایل اصلی ایجاد بیماری‌ها، عفونت‌ها و ایجاد بوی بد روی فرش هستند. لذا تولید فرش ضدمیکروبی برای جلوگیری از بو گرفتن فرش در اثر تماس عرق بدن در مراکز پر رفت و آمد مانند مساجد و نواحی مسکونی جذاب می‌باشد. ایجاد خاصیت ضدمیکروبی بر روی فرش مبتنی بر اصل فتوکاتالیستی دی‌اکسید تیتانیوم در ابعاد نانومتری است که در ادامه به توضیح این فرآیند می‌پردازیم.
کلمه فتو کاتالیست از فتو به معنای نور و کاتالیست تشکیل شده است.كاتاليست در حوزه شيمي به موادي گفته مي‌شود كه قابليت سرعت بخشيدن به واكنش را دارد كه به خودي خود در واكنش شركت نمي‌كند و فقط تأمين كننده و يا مسبب واكنش است و فتوكاتاليست‌ها موادي هستند كه انرژي را از طول موج خاصي از نور دريافت و باعث انجام واكنشي مي‌گردند. اصول فرایند فتوکاتالیستی شامل موارد زیر است:
الف) در معرض اشعه ماورای بنفش UV در زمانی که نور اشعه UV به فتوکاتالیست بر خورد می‌کند، الکترون به سطح بالا می‌آید.در این زمان حفره ای که الکترون از آن بیرون جهیده بود حفره مثبت نامیده می شود.
ب) ظهور رادیکال های OHحفره مثبت دارای قدرت اکسیداسیون بالایی است و الکترون را از-OH (یون هیدروکسید) در آب می‌گیرد. در این زمان- OH، که الکترونش گرفته شده تبدیل به OH رادیکالی می‌شود که تا حد زیادی ناپایدار است.
ج) تخریب ترکیبات آلیOH رادیکالی، طی یک اکسیداسیون قوی الکترون را از نزدیک‌ترین ترکیب آلی همسایه دریافت می‌کند تا به پایداری بیشتری برسد. با این روش ترکیبات آلی با از دست دادن الکترون و در نهایت تبدیل شدن به دی اکسید کربن و آب تخریب می‌شود و به اتمسفر بر می‌گردد.
در طبيعت خاصيت فتوكاتاليست‌ها در دو ماده ZnO و TiO2 يافت مي‌شود كه امروزه TiO2بنا به دلايلي نظير دسترسي آسان، غير سمي بودن و قيمت پايين آن كاربرد بيشتري يافته است. هنگامي كه پوشش فوتوكاتاليست مستقيماً نور خورشيد را دريافت مي‌كند، راديكال هيدروكسيل و آنيون سوپر اكسيد روي سطح توليد شده و اين مواد تركيبات آلي را تجزيه مي‌كنند. در شکل زیر بطور خلاصه فرآیند فوتوکاتالیستی نشان داده می‌شود.
فرش با یک پوشش فتوکاتالیزوری از جنس تیتانیم دارای خواص آنتي‌باكتريال، ضدبو، خودتميز شونده و آزادكننده يون منفي و مجهز به چسباننده (Binder) می‌باشد. این روکش برای انواع كاربردهاي بيمارستاني، نساجي، فرش و گليم، مبلمان، و غيره مي‌باشد. این محصول فوتوكاتاليستي مجهز به ماده خاصي با هدف چسباندن نانوذرات به سطوح مختلف هست كه زمان ماندگاري خواص را در سطوح مختلف بين 3 تا 6 سال (بسته با كاربري) افزايش مي‌دهد و از اين حيث نيز برتري قابل‌توجهي نسبت به محصولات مشابه خود دارد. در حال حاضر اين فناوري در اختيار تعداد معدودي از شركت‌ها در دنيا است.
روش مصرف: این محلول با استفاده از آبپاش معمولی (مانند گلابپاش مساجد) بر روی فرش پاشیده می‌شود؛ بطوریکه سطح آن مرطوب شود. جهت تثبیت بیشتر محصول بر روی فرش بهتر است پس از پاشش بر روی آن با یک دستکش کشیده شود تا ماده به خوبی به عمق نفوذ کند. با هر یک لیتر از این ماده با آبپاش معمولی حداقل 20 متر مربع و با آبپاش موتوری حداقل 50 متر مربع پوشش داده می شود.
برخی از خواص فرش ضد بو و باکتری عبارتند از:
- جلوگيري از كاهش خواص كاربردي الياف
- جلوگیری از رنگ پریدگی، سست شدن الیاف و تجزیه مواد اصلی سازنده الیاف در اثر فعالیت میکروبی
- از بین برنده بوهای نامطبوع فرش، مبل، پرده و موکت
- ممانعت از انتقال و شيوع انواع بیماری‌های پوستی و قارچی
- افزایش اکسیژن در محیط اطراف به علت فعالیت فتوکاتالیستی تیتانیم
- تولید یون منفی و کاهش دردهای عضلانی افرادی که روی فرش استراحت می کنند
- از بین بردن هر گونه باکتری، ویروس و قارچ بیماری زا در روی سطح
- جلوگیری از چرک مردگی فرش یا منسوج در اثر عوامل فیزیکی
- ثبات در برابر شستشوهای مکرر و رهایش حداقلی در محیط زیست
- عدم ایجاد حساسیت و ضد الکتریسیته ساکن
الیاف با پوشش آنتی باکتریال
نویسنده: آقای عمادالدین هراتی فر